مخالفان ورود سیمان به بورس یا بی اطلاع اند یا رانتخوار

محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که از نظر قانون، منطق و علم اقتصاد، عرضه کالاها در بورس کالای ایران به نفع اقتصاد کشور است و در خصوص مخالفت هایی که درباره عرضه سیمان در بورس کالا به گوش می رسد، دو دسته افراد دخیل هستند، افرادی که از روند معاملات و شفافیت موجود در بورس بی اطلاع اند و دسته دوم افرادی هستند که با ایجاد شفافیت از رانت های کلان چند ساله محروم می شوند.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس  گفت: در قانون تمامی ظرفیت هایی که در بهره مندی اقتصاد از بازار سرمایه و به خصوص عرضه کالاها در بورس دیده شده، براساس یک نگاه علمی و کارشناسی است و طبیعتا این نگاه، مبتنی بر تجاربی است که در حوزه مبادلات داخلی و جهانی نیز شکل گرفته است.
وی افزود: آن چیزی که در حوزه ظرفیت های قانونی دیده شده این است که اگر بخواهیم به سمت یک بازار شفاف و عادلانه و مبتنی بر منافع تولیدکننده، مصرف کننده و سهامداران حرکت کنیم باید از ظرفیت های بازار سرمایه استفاده کنیم. زیرساخت های بهره مندی از بازار سرمایه نیز از سال ها پیش و پس از تدوین قانون جدید بازار سرمایه در سال 84 فراهم شده که برای مبارزه با فساد و عدم شفافیت یا رانت باید از این ظرفیت استفاده کرد.
پورابراهیمی خاطرنشان کرد: خوشبختانه ظرفیت های بازار سرمایه ایران از سال 84 به بعد که قانون جدید اجرا شد چندین برابر شد و در طول سال های اخیر نیز برای همگان اثبات شده که این ظرفیت ها در خدمت اقتصاد کشور بوده و کمک کننده به بخش های مختلف است.

دو مزیت بزرگ بورس کالا
به گفته رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس یکی از مباحث اصلی و مزیت های بزرگ عرضه کالاها در بورس، رویکرد شفافیت و جلوگیری از رانت است که البته این مزیت در موضوعات بازار سرمایه اعم از اوراق بهادار و کالایی وجود دارد.
وی ادامه داد: علاوه بر ایجاد شفافیت و جلوگیری از رانت، مزیت بزرگ دیگر عرضه کالاها در بورس کالا، تخصیص بهینه منابع است که اگر ما به دنبال آن هستیم که با تخصیص بهینه، شاخص کارایی در نظام اقتصادی کشور را ارتقا دهیم باید هم اهداف کلان و هم اهداف خرد اقتصادی را از مسیر بازار سرمایه دنبال کنیم.
وی تصریح کرد: در این ظرفیت، بورس کالای ایران یکی از جایگاه های بسیار مهم را به خود اختصاص داده است که با مکانیزم پذیرش انواع کالاها می تواند قیمت مبتنی بر عرضه و تقاضا، شفافیت اطلاعات تولید و فرآیندها را در برداشته باشد. در قانون نیز به صراحت اشاره شده زمانی که کالایی در بورس های کالایی پذیرش می شود از شمول قیمت گذاری ها خارج می شود و بارها در مباحث تخصصی به این موضوع اشاره و تاکید شده است.

2 گروه مخالف بازار سرمایه
پورابراهیمی با بیان اینکه اگر به دنبال توسعه و پیشرفت کشور و مبارزه با فساد هستیم باید زمینه عرضه کالاها در بورس بیش از گذشته فراهم شود، ادامه داد: به نظر می رسد برخی مقاومت ها در برابر این موضوعات، یا از عدم اطلاع افراد ناشی می شود و یا در عقبه تصمیمات گروهی دیگر، یک فضای رانتی قرار دارد و طبیعتا این افراد در این خصوص نگران بوده و تمایلی به شفافیت ندارند.

هر عقل سلیمی موافق شفافیت بورس است
او افزود: برای مثال در موضوع سیمان هر عقل سلیمی می پذیرد که سیمان باید به صورت شفاف در ساختار مشخصی عرضه شود تا عرضه کنندگان، خریداران، نحوه کشف قیمت ها و روند معاملات مشخص شوند. در سال های اخیر و به ویژه دو سال گذشته تاکید ما به بورس کالا این بود که فرآیندها در عرضه محصولات به نحوی مدیریت شود که حتی خریداران خرد نیز امکان حضور داشته باشند و تنها بلوک های بزرگ و خریداران عمده را شامل نشود؛ خوشبختانه این مکانیزم نیز توسط بورس کالا دیده شد و ظرفیت سازی برای آن صورت گرفت.

صدور هزاران کد خرید سیمان در برابر 20 دلال بزرگ
وی تاکید کرد: موضوع مذکور به عینه در عرضه های سیمان دیده شد و شاهد صدور چند هزار کد خریدار برای سیمان در این ایام کوتاه در بورس کالا بودیم که موضوع مهم این است که این کدها همگی قابل رصد هستند. این در شرایطی است که در رهگیری شمار خریداران کلان سیمان طی سالیان گذشته تنها به 15 تا 20 خریدار عمده در کشور می رسیم که کل سیمان تولیدی از طریق آن ها به حلقه های بعدی توزیع شده است؛ پس مشخص می شود چرا برخی افراد با فراهم شدن خرید مستقیم هزاران مصرف کنندگان سیمان از بورس مخالفند.
وی با تاکید بر این موضوع که بورس کالا انتقال مستقیم عرضه به تقاضاست و فرآیند سفته بازی و دلالی را در این میان حذف می کند گفت: افرادی که با حذف دلالی و واسطه گری و عرضه محصولات در بورس کالا مخالفند به دلیل حذف رانتی است که طی سال های گذشته به دلیل نبود شفافیت بدست می آوردند. اساسا کسانی که با بورس کالا مخالفتند از مکانیزم بورس هم اطلاعی ندارند و فرض را بر این گذاشته اند که در بورس قیمت ها به صورت دستوری تعیین می شود.

بزرگنمایی معایب کوچک در برابر ثمرات بزرگ
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به این پرسش که چگونه برخی مسوولان طی 18 سال گذشته با مکانیسم بورس کالا آشنایی پیدا نکرده اند؟ گفت: فرض کنید محصولی در بورس کالا عرضه می شود که به طور طبیعی در کنار ثمرات بزرگ معاملات بورس، معایب کوچکی نیز به چشم می خورد که البته همین معایب کوچک نیز باید رفع شود؛ اما در این زمینه برخی مدیران با بزرگنمایی آن معایب کوچک، اطلاعات بازار را به مسوول عالی رتبه و سیاست گذار بازار به شکل دلخواه خود ارائه می کنند و همین می شود که بعضا حتی مدیران ارشد نیز به طور غیرکارشناسی در تقابل با بازار سرمایه اظهار نظر می کنند.

چرا بورس کالا؟
پورابراهیمی در پایان گفت و گو با کالاخبر تاکید کرد: حسن بعدی عرضه محصولات در بورس کالا این است که در فضایی که طی سال های گذشته وجود داشت، فاصله معناداری میان قیمت تولید و عرضه با مصرف ایجاد شده بود اما بورس کالا توانست این فاصله را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
او در پایان داد: سال ها با قیمت های دستوری خارج از سیستم بورس کالا، کالایی از سوی تولیدکننده به بازار عرضه شده که مصرف کنندگان با قیمت های بسیار بالاتری نسبت به عرضه آن محصول را دریافت کرده اند که این رویه یعنی مصرف کننده مواد مورد نیازش را با بهای تمام شده بسیار بالا خریداری کرده اما در مقابل تولیدکننده هم با قیمت فروش بسیار پایین مواجه شده است. به عبارت ساده تر، در سیستم معاملات خارج از بورس کالا، دو طرف جریان عرضه و تقاضا به شدت با مشکل مواجه شده و این وسط یک جریان دلالی شکل گرفته که هر روز تنومندتر و بزرگ شده و بر اقتصاد بازار چنبره زده اند که باید به واسطه توسعه عرضه ها در بورس کالا به اینگونه جریان ها در اقتصاد پایان داد.