تحریم ایران شمشیر دولبه بـرای امریکا

کیوان جعفری‌طهرانی، تحلیلگر ارشد بازارهای بین‌المللی معدن و صنایع معدنی، دوشنبه گذشته و همزمان با آخرین روز برپایی ایران‌کانمین۲۰۱۸، سخنران یکی از نشست‌های حاشیه‌ای این رویداد بود.

وی در سخنرانی خود به ارائه راهکارهایی پرداخت که توجه به آنها می‌تواند در گذر از روزهای تحریم برای شرکت‌های فعال در زمینه معدن و صنایع معدنی راهگشا باشد.
به گزارش صمت، جعفری‌طهرانی گفت: امریکا در این دوره از تحریم‌ها اقدام به ایجاد یک جنگ فرسایشی کرد. در واقع فلسفه اعمال تحریم‌ها در ۲ مرحله همین بود تا تاثیر تحریم‌ها را بیشتر کند و قدرت حرکت ایران در زمینه‌های مختلف سلب شود. امریکا از این بازه زمانی یعنی در فاصله اعلام اجرای تحریم‌ها در ۱۸ اردیبهشت (۸ مه) تا زمان اجرای دور نخست آنها در ۱۵ مرداد (۶ اوت) و اجرای دور دوم تحریم‌ها در ۱۳ آبان (۴ نوامبر) استفاده بهینه کرد اما متاسفانه به دلیل نبود درک کافی مسئولان از این روند و به دنبال آن ایجاد جو هیجانی، این اتفاق‌ها به تضعیف روز به روز ریال و افزایش تورم منجر شد.
وی ادامه داد: در فاصله اعلام خروج امریکا از برجام تا زمان اعمال تحریم‌ها، بهای دلار بسیار زیاد شد و حتی حمل دریایی که در دور دوم تحریم‌ها قرار بود اعمال شود، زودتر از موعد افزایش یافت و لطمه زودرسی به صادرات وارد کرد، به طوری که صادرات ایران در زمینه مواد و صنایع معدنی، کاهش جبران ناپذیری در شهریور و مهر ۱۳۹۷ داشت. به باور من مسئولان نتوانستند برای کنترل شرایط و جو هیجانی، اقدام کافی انجام دهند. شعار نیز به تنهایی کافی نبوده و نیست، درحالی که مردم شاهد تضعیف ریال و صعود سرسام آور نرخ‌ها بوده و هستند. این مورد موجب بی‌اعتمادی اقشار جامعه می‌شود.
این کارشناس در بخشی دیگر از سخنان خود اظهار کرد: با توجه به توسعه فناوری‌ها، رصد کشتی‌هایی که از ایران یا به مقصد ایران بار حمل می‌کنند، کار دشواری نیست. وقتی بر اساس فناوری‌های جدید ماهواره‌ای و به وسیله لیزر، این امکان وجود دارد که نهنگ‌ها را در اقیانوس‌ها شناسایی و رصد کرد، ردیابی کشتی‌هایی که مبدا یا مقصد آنها ایران است بسیار سهل و ساده به نظر می‌رسد.
خاموش کردن جی‌پی‌اس کشتی‌ها در دوره جدید تحریم‌ها هم بی‌فایده به نظر می‌رسد چون براساس شیوه‌نامه جدید، کشتی‌هایی که وارد خلیج‌فارس می‌شوند بیش از ۱۲ ساعت اجازه خاموش کردن ردیاب و جی‌پی‌اس را ندارند. این زمان برای تدارک سوخت، آب و سایر مایحتاج کشتی هم کافی نیست چه برسد برای تخلیه و بارگیری محموله‌ها.
وی افزود: اما در هر حال اعلام معافیت ۸ کشور از تحریم‌های نفتی ایران و ایجاد امکان برای تجارت نفتی با آنها را نمی‌توان به منزله کنار کشیدن امریکا از موضع خود دانست بلکه این اتفاق را می‌توان به انتخابات میان‌دوره‌ای امریکا ربط داد چراکه پس از اعلام این خبر، شاهد معرفی شرکت‌ها، موسسه‌ها و اشخاص جدید در فهرست تحریم‌ها هستیم. امریکا به دلیل ترس از اینکه برخی کشورهای اروپایی در مبادلات تجاری با ایران، با تعریف نظام‌های جدید مالی، دلار را از مبادلات خود کنار بگذارند و به جای انزوای ایران، خودش منزوی شود، برخی معافیت‌های محدود را اعمال می‌کند.
این کارشناس همچنین گفت: اگرچه امریکا می‌تواند با بکارگیری فناوری‌های جدید، صادرات نفت ایران را صددرصد صفر کند اما مسئله پترویورو یعنی تجارت نفت در قبال یورو مطرح می‌شود و این موضوع برای امریکا بسیار سنگین است، در نتیجه معلوم می‌شود امریکا این هدف را ندارد و نمی‌خواهد اثربخشی خود را در تجارت نفت بر مبنای دلار و پترودلار از دست بدهد.
جعفری‌طهرانی همچنین گفت: بهترین راهکار برای مقابله با این موضوع، این است که مسئولان به وسیله مشاوره با متخصصان و کارشناسان تحریم، خود را در بدترین حالت ممکن تصور کنند و از هم‌اینک تمام گلوگاه‌ها و تنگناهای ممکن را شناسایی کرده و به مقابله با آن بپردازند. حتی لازم است به صورت مورد به مورد، مذاکره با کشورها، شرکت‌های هواپیمایی، کشتیرانی، بنادر هدف و به طور کلی هر چیزی که ایران را تهدید می‌کند در جهت رفع سوء اثر انجام شود. وقتی امریکا بیش از ۲۵۰ کارشناس در زمینه تحریم استخدام کرده تا جلوی فعالیت‌های ایران را بگیرد ما باید ۵۰۰ و حتی ۱۰۰۰ نفر را استخدام کرده و به کار گیریم.

استارت‌آپ‌ها در معرض آسیب
وی در ادامه، نظر خود را درباره تاثیر تحریم‌های امریکا بر شرکت‌های کوچک و بزرگ به ویژه استارت‌آپ‌هایی که در حوزه معدن و صنایع معدنی فعال هستند این گونه بیان کرد: تحریم‌ها بیشترین تاثیر را بر شرکت‌هایی می‌گذارند که عمر کوتاهی دارند، در حالی که شرکت‌هایی با عمر طولانی به دلیل زیربناهای قوی و منابع مالی به نسبت مناسب به دنبال جایگزین‌هایی خواهند بود و عملکرد بهتری در شرایط تحریم از خود نشان خواهند داد. شرکت‌های با عمر کوتاه در چنین شرایطی، نیروی انسانی را کاهش داده و در مرحله بعد واحد را تعطیل می‌کنند که با تعطیلی واحدها، فعالیت‌های تجاری کاهش می‌یابد.

تغییر نام شرکت‌های برون مرزی
جعفری طهرانی در ادامه، نظر خود را درباره ایراد وارد بر شفافیت عملکرد شرکت‌های معدنی و صنایع معدنی، اعلام کرد و در این باره گفت: دفاتر برون‌مرزی شرکت‌ها به ویژه شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی، نامی مشابه شرکت‌های داخل ایران داشته‌اند و مدیران آنها نیز ایرانی هستند؛ در شرایطی که با فناوری‌های نو، امکان رصد شرکت‌های ایرانی به سادگی وجود دارد. چه نیازی است که نام شرکت‌های برون‌مرزی ما، پیشوند و پسوند مشابه شرکت‌های داخل ایران داشته باشد!!
این کارشناس بین‌المللی معدن و صنایع معدنی در ادامه اظهار کرد: یکی از ایرادهایی که می‌توانیم به خودمان بگیریم این است که هیچ گاه حاضر نیستیم در شرایط سخت، اطلاعات خود را با یکدیگر به اشتراک بگذاریم، در حالی که هر اطلاعاتی تاریخ مصرف دارد و سرعت تولید اطلاعات در جهان آنقدر زیاد است که در کسری از روز، سوخته به شمار می‌رود.
بیایید با در اختیار قرار دادن اطلاعات خود به شرکت‌های مشابه داخلی، راه مقابله آنها با شرایط تحریم را نیز هموار کنیم. سایر شرکت‌های ایرانی، رقیب ما نیستند. ما یک هدف مشابه داریم و برای مبارزه با آن هدف باید تمام منابع خود را گسیل کرده و در اختیار هم قرار دهیم.
وی گفت: به اعتقاد من هیچ‌کس نظیر بخش خصوصی نمی‌تواند بازاریابی و روابط بین‌الملل را در حوزه اقتصاد به ویژه در شرایط تحریم توسعه دهد چراکه نزدیک شدن به شرکت‌های خارجی به وسیله بخش خصوصی آسان‌تر بوده و طرف‌های خارجی با روی بازتری برخورد می‌کنند. بنابراین پیشنهاد من به وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت این است که از بخش خصوصی نهایت استفاده را کرده و از آنها کمک بگیرد.

تاثیر تحریم‌ها کوتاه است
جعفری طهرانی در ادامه تصریح کرد: تحریم‌ها اثر طولانی نخواهند داشت و تاثیر آنها در نهایت ۶ تا ۹ ماه دیگر خواهد بود. به اعتقاد من این تحریم‌ها علاوه بر ایران، امریکا را نیز خسته می‌کند و گاهی برای امریکا حکم شمشیر دولبه را دارد.
وی خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی آنچه می‌تواند کشور را از بحران نجات دهد، صادرات است. اگرچه مسئولان، کاهش ارزش ریال را به سود صادرات عنوان می‌کنند اما در واقع چنین نیست چراکه ژاپن، چین یا کره جنوبی که به دنبال توسعه صادرات هستند به طور کنترل شده ارزش پول خود را کاهش می‌دهند تا سهم بیشتری از بازار به‌دست آورند اما در ایران این‌کار به‌صورت دستوری، هیجانی و بدون هیچ‌گونه کنترلی انجام می‌شود. این کنترل نشدن، نه تنها تاثیر مثبت روانی در توسعه صادرات نداشته بلکه نتیجه عکس داشته و منجر به رکود می‌شود.
او با بیان اینکه تحریم بیش از اینکه واردات کشور را تحت تاثیر قرار دهد، صادرات را با چالش روبه‌رو می‌کند، افزود: به علت بحرانی که در حمل دریایی ایجاد شده و روز به روز بدتر می‌شود، موضوع بارگیری، حمل و تخلیه در مقصد و به عبارتی سی‌اف‌آر به یک معضل تبدیل شده است. از سوی دیگر باید دقت کرد که در این شرایط، صادرات کالا با ارزش افزوده بالاتر به علت افزایش بهای حمل دریایی به این شرط که بازار آن موجود باشد، در اولویت است.

خاور دور گزینه مناسب صادرات
وی تاکید کرد: بیشترین صادرات بخش معدن و صنایع بالادستی به چین بوده و به یقین این کشور، ایران را فراموش نخواهد کرد اما بی‌شک به دنبال امتیازگیری از ایران است. باید به فکر بازارهای جایگزین برای سنگ آهن، کنسانتره، گندله، بیلت و بلوم، سیمان، کلینکر و.. بود که خاور دور بهترین گزینه برای صادرات است.
از میان کشورهای خاور دور شامل تایلند، تایوان، اندونزی، مالزی، سنگاپور، هنگ‌کنگ و فیلیپین نیز بهترین گزینه مالزی است چراکه نخست وزیر این کشور، مهاتیر محمد که بار دیگر به نخست وزیری رسیده است، اعلام کرده که روابط خود را با ایران ادامه خواهد داد. دومین کشوری که می‌تواند گذرگاه و حیاط خلوت ایران باشد، ترکیه است چراکه ایران و ترکیه مرز زمینی دارند و می‌توان با یک سیاست درست حتی مواد اولیه و تجهیزات را از این کشور تامین کرد یا صادرات انجام داد. امکان ارتباط ایران با سایر کشورها از جمله عمان و امارت نیز کمرنگ است. کشورهای اروپایی نیز چنانچه مایل به برقراری ارتباط مالی با ایران باشند سعی خواهند کرد در قبال واردات نفت از ایران به ایران خدمات و کالا بدهند، هر چند در شرایط کنونی حق انتخاب با ما نیست و ما مجبور به خرید از آنها هستیم. بنابراین در شرایط فعلی، با توجه به مسائل حمل دریایی، صادرات محصولات معدنی خیلی سخت است و باید مقوله حمل زمینی با کشورهای همسایه را ادامه دهیم. ترکیه به عنوان دالان ارتباط به اروپا، عراق و افغانستان، گزینه خوبی برای صادرات است. جعفری طهرانی تصریح کرد: مالزی به واسطه جایگاه خوبی که در خاور دور دارد، مناسب است و این کشور علاقه‌ دارد از ایران، کلینکر، سنگ آهن و بیلت بخرد. پس باید بازاریابی خوبی در این بازارها شود. وی در پایان گفت: از این تحریم‌ها سربلند بیرون خواهیم آمد. به قول نلسون ماندلا، من را درباره موفقیت‌های حال حاضرم قضاوت نکنید بلکه درباره تعداد دفعه‌هایی که زمین خورده و سرپا ایستاده‌ام، قضاوت کنید. چنانچه از این شرایط پیروز بیرون بیاییم، جامعه جهانی، ایران را تحسین خواهد کرد.