مرمریت هرسین، پیشگام معادن کرمانشاه در سنگ تزئینی/نمی گذارند سرمایه گذاری خارجی که مجوز گرفته، تولیدش را شروع کند

معدن 24 ـ استان کرمانشاه با مساحتی بالغ بر 25 هزار کیلومتر مربع و 2 میلیون نفر جمعیت، در غرب کشورمان قرار دارد و علاوه بر حجاری های معروف و باستانی آن از جمله «کتیبه بیستون» و «طاق بستان»، سنگ مرمریت روشن و مرغوبی هم دارد که در استان های مختلف ایران شناخته شده است و مشتری دارد.

در گفت و گوی معدن 24 با محمدعارف ابراهیمی رئیس خانه معدن استان کرمانشاه، اقدامات این خانه مرتبط با امور معدنی و تولید و بازار سنگ های تزئینی و ساختمانی این استان به بحث گذاشته شده است.

در سال 1392 انتخابات هیأت مدیره دوره اول خانه معدن استان کرمانشاه انتخاب شده اند و الان هم دوره دوم فعالیت این خانه در جریان است. جنابعالی در دوره اول، عضو هیات مدیره بوده و در این دوره رئیس هیات مدیره و رئیس خانه معدن کرمانشاه هستید.

در همان زمان آقای کاشفی (رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن کرمانشاه)، هدف از تشکیل خانه معدن را استفاده از طرفیت های معدنی استان اعلام کرده و گفته بود باید در بخش معدن ارزش افزوده ایجاد شود.

با توجه به این که تعداد 125 معدن استان کرمانشاه فعالند و 100 معدن هم، غیر فعال هستند، جنابعالی چند سال پس از تشکیل خانه معدن، از وضعیتی که معادن استان کرمانشاه دارند تا چه حد رضایت دارید؟

-استان کرمانشاه بر اساس اکتشافاتی که تاکنون درباره مواد معدنی استان کرمانشاه انجام شده، جزو استان های متوسط و به پایین ذخایر معدنی شناخته شده است. یکی از مشکلاتی که ما داشته ایم این است که اکتشافات قوی و مستمری در استان ما انجام نشده.

در طول 40 سال گذشته، اکتشافاتی اضافه بر دوره قبل از ان یعنی قبل از انقلاب، انجام نشده است. حدود 8 شهرستان غربی استان کرمانشاه، در مناطق غیر امن از جهت سیاسی و مرزی بوده اند و این شهرستان ها در معرض جنگ عراق قرار گرفتند.

بر این مبنا هیچ کار معدنی در این شهرستان های مرزی استان کرمانشاه، نمی شد انجام داد و بعد از جنگ هم، به خاطر وجود میادین مین، کار اکتشاف به عقب افتاده است.

در سال 1396 ایمیدرو (سازمان توسعه و نوسازی معادن وابسته به وزارت صنعت و معدن) برای اکتشاف سه پهنه معدنی، برای شرکت های خصوصی مناقصه برگزار کردند. عملاً نتایج کار هم، نتایجی قوی برای استان کرمانشاه نبوده است.

یک پهنه فلزی در شهرستان سُنقر داشتیم که ماده معدنی فلزی در آنجا استخراج شود. در شهرستان گیلان غرب، پهنه ای برای شناسایی قیر طبیعی در نظر گرفته شد و در شهرستان هرسین هم برای سنگ مرمریت و منگنز.

در عمل، با عدم اکتشاف در واقع عدم شناسایی بیشتر ذخایر و مواد معدنی اتفاق افتاده است. در حالی که سازمان صنعت و معدن، وجود 1.1 میلیارد تُن ذخیره معدنی  در استان کرمانشاه را اعلام کرده است. قریب به اتفاق معادن فعال استان کرمانشاه، معادن قوی برای استان نیست.

سنگ مرمریت شهرستان هرسین، حداقل شهرت ملی دارد و در ایران یک برند شناخته شده است. وضعیت سنگ های تزئینی و ساختمانی استان چگونه است؟

-ما برخی نقاط قوت داریم و همچنین فرصت های از دست رفته ای هم برای استخراج این سنگ بسیار با ارزش داریم. اولاً ما کارخانه فرآوری یا سنگبُری مکانیزه خیلی قوی در استان کرمانشاه نداریم.

عموم سنگ های استخراج شده در این استان، بار می شود و برای فرآوری و بُرش به استان های دیگر می رود. یکی از فرصت های سرمایه گذاری که در استان وجود دارد، همین موضوع است.

از یک طرف هم، ما یک بازار بسیار خوب در کشور عراق و بعد از آن برای بازسازی سوریه داریم. با توجه به نزدیکی استان کرمانشاه از طریق عراق به سوریه و این که نزدیک ترین مرز به سوریه، استان کرمانشاه است، می توان یک نمایشگاه سنگ دائمی در استان کرمانشاه تاسیس کرد. وظیفه خانه معدن، همین موارد است که اعلام کند ولی عملاً چنین اقداماتی انجام نشده است.

در همان سال 1392 یعنی تاسیس خانه معدن، رئیس اتاق بازرگانی کرمانشاه گفته بود با ایجاد صنایع و به کار گیری تکنولوژی از صادرات مواد خام جلوگیری کنیم اما در سال 1398 هم آقای زرافشانی عضو هیات مدیره خانه سنگ کرمانشاه، گفته که متاسفانه عمده سنگ استان کرمانشاه به صورت خام به کشورهایی مثل چین صادر می شود.

همچنین این عضو خانه معدن اشاره کرده که بیش از 90 درصد تجهیزات معادن سنگ  و سنگبُری کرمانشاه فرسوده هستند.

آیا خانه معدن این ظرفیت و توانایی را دارد که سرمایه ها را برای توسعه معادن بسیج کند؟

-وظایف ذاتی بخش خصوصی از جمله اتاق بازرگانی و خانه های صنعت و معدن و خانه معدن که زیر مجموعه اتاق بازرگانی هستند، شناسایی و مطالعه این فرصت ها بوده و آنها را اعلام می کند.

کارهای اجرایی و موضوعات کلان را در جلسات استانداری و جلسات توسعه استان، جزو مواردی آوردیم که مورد توجه باشد.

برای مثال، در دی ماه سال 1397 سمینار فرصت های سرمایه گذاری کرمانشاه، در هتل اسپیناس تهران برگزار شد و فرصت ها و توانمندی های استان کرمانشاه، برای سرمایه گذاران داخلی و کرمانشاهی مقیم تهران برگزار شد.

یکی از مواردی که به عنوان فرصت سرمایه گذاری اعلام کردیم تاسیس کارخانه مجهز سنگبُری و فرآوری سنگ در کرمانشاه است. در مجموع، ما در آن همایش تهران، هزینه های سرمایه گذاری و نقاط قوت و ضعف و پتانسیل ها را معرفی کردیم.

این نوع کارها، کارهایی است که خانه معدن باید انجام بدهد و این کارها و مطالعات انجام شده.

آیا از این فرصت های سرمایه گذاری استقبال شد و این سمینار زمینه ای شد که سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری به کرمانشاه بیایند؟

-با وجود هزینه خیلی زیادی که برای آن برگزاری آن سمینار صرف شد متاسفانه ما هیچ بازخوردی نداشتیم. در آن سمینار، آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور، سخنرانی کرد و آقای زنگنه وزیر نفت هم سخنران بود.

استحصال منیزیم از سنگ های دولومیتی استان کرمانشاه، یکی دیگر از فرصت های سرمایه گذاری است. دو مطالعه خیلی خوب در این زمینه انجام شده و یکی از این موارد، تا حد اخذ تسهیلات بانکی پیش رفته است و در این طرح می توان کاغذ را از سنگ دولومیت تهیه کرد.

البته من شخصاً نظرم این است که این طرح، عملیاتی نمی شود. به هر حال به دلایلی که در استان وجود دارد این نکته را می گویم.

به چه علت فکر می کنید این سرمایه گذاری تحقق پیدا نمی کند؟

-فضای کسب و کار در استان آماده نیست یعنی ما آمادگی استقبال از سرمایه گذار را نداریم. سرمایه گذار باید امنیت خاطر داشته باشد و برای گرفتن مجوز، زمان کوتاهی را در نظر بگیرد.

سرمایه گذار خارجی به استان کرمانشاه آمده و در بخش صنایع معدنی برای تولید سرامیک، کارهای اولیه را انجام داده است. بعد از مدتی سر و صدا شد و برخی گفتند که ما مازاد تولید سرامیک در استان داریم و اصلا نیازی نداریم که کارخانه سرامیک جدید تاسیس شود و گرنه واحدهای تولیدی فعلی به ورشکسته می شوند.

این سرمایه گذار، مجوز قانونی را گرفته است ولی سرمایه گذاران دیگر، نتوانستند مجحوز هم بگیرند.

تقریباً نیمی از معادن سنگ استان فعال هستند. این که 100 معدن این استان غیر فعالند به چه علت است؟

-ما تعداد 50 معدن سنگ های تزئینی شامل مرمریت و مرمریت دولومیتی استان کرمانشاه با 46 میلیون تُن ذخیره معدنی داریم که توان استخراج 550 هزار تُن در سال را دارند ولی نیمی از آنها احتمالاً تعطیل هستند و از 32 معدن دارای پروانه بهره برداری قیر طبیعی، حدود 20 واحد تعطیل است.

یک تعداد از این معادن، مشکلات مالی دارند و معادنی که فعالند با چنگ و دندان کار می کنند و خیلی از آنها دارای بازار مشکل دار هستند یعنی ماده معدنی را که استخراج می کنند ممکن است بازار خوبی نداشته باشند.

در یک مقاطع زمانی، بازار سنگ با چک های بلند مدت به فعالیت ادامه می دهد. چک های تعداد زیادی از آنها پاس نمی شود. همه این موارد، روی بازار این معادن اثرگذار است.

تعداد 125 معدن سنگ تزئینی در استان کرمانشاه فعال هستند  که از این تعداد، در حد 22 معدن در شهرستان هرسین فعالند. سنگ مرمریت هرسین به استان های دیگر و کشورهایی مثل چین صادر می شود.

آیا این زمینه وجود ندارد که بیش از مقدار فعلی سنگ استخراج و صادر شود؟

-سنگ هایی که قابلیت صادرات را دارند و برای مشتری مقبول است، همین اندازه است یعنی معادنی که بازارش پُر رونق است و مشتری خارجی به شدت علاقه مند به خرید است، مطمئن باشید که جزو معادن فعال است.

 کل استخراج مواد معدنی و سنگ تزئینی استاان کرمانشاه فقط 300 هزار تُن در سال است.

-ظرفیت اسمی پروانه های بهره برداری سنگ های تزئینی در حد 550 هزار تُن در سال است. ما اگر به طور کلاً، این موضوع را آسیب شناسی کنیم می توانیم موضوع را به استان ها تعمیم بدهیم.

اساساً بخش معدن، خیلی مورد توجه دولت نیست و هر مصوبه ای که می خواهد در شورای عالی معادن به عنوان عالی ترین مرجع تصمیم گیری معادن صادر شود، با استعلام از سازمان منابع طبیعی است.

آقای مهرداد سالاری، معاون استانداری کرمانشاه اعلام کرده که کرمانشاه پتانسیل بسیار خوبی برای صادرات سنگ تزئینی دارد.

آیا از طریق این مقامات، امکان آن را ندارید که برنامه های توسعه معادن از جمله سنگ تزئینی استان پیش برده شود و استخراج مواد معدنی از رقم فعلی 300 هزار تُن در سال فراتر بود؟

-ما جلسه شورای معادن استانی هم داریم و رئیس جلسه، استاندار است. دبیر جلسه، سازمان صنعت و معدن است. ما هم به عنوان خانه معدن، حضور داریم و سایرین نیز هستند. در همان جلسات، برای احیای معادن غیر فعال تصمیم گیری می کنیم ولی عملاً این معادن، فعال نمی شوند.

مشکلاتی که ما داریم در حوزه تسهیلات بانکی برای خرید ماشین آلات معدنی است. اختلاف داخلی شرکای معادن هم وجود درد. اختلاف سازمان منابع طبیعی هم وجود دارد. عمده مشکلاتی که معادن استان کرمانشاه با آن دست و پنجه نرم می کنند، این موارد است.

به هر حال، اگر متولی بخش معدن، اعتقاد دارد که معدن و ذخایر معدنی کشور به عنوان بک ثروت و کمک، باری درآمدهای کشور است، خیلی بیش از این باید از بخش معدن حمایت کند.

عمده سنگ فرآوری شده ایران به عراق است و در رتبه بعدی امارات متحده عربی است. آیا سنگ مرغوب استان کرمانشاه و شهرستان هرسین، بازار خوبی در عراق دارد و عراقی حاضرند پول قابل توجهی بابت این سنگ مرمریت مرغوب پرداخت کنند؟

-بله. خریدهای خیلی خوبی از استان کرمانشاه انجام می شود.

اگر مقدار خرید مناسب است چرا فقط سالیانه در حد 144 میلیون دلار سنگ فرآوری شده از ایران به کشورهای دیگر و از جمله عراق صادر می شود؟

-سنگی که آنها با توجه به قیمت می خرند در مقابل سنگی که از ترکیه می رود، این مقدار را طالب هستند و شاید قیمت تمام شده ما بالا باشد. در مورد این نوع کالاها که عرضه آن در عراق رقابتی است، ترکیه و بعضی کشورهای دیگر رقیب ما هستند و آن کشورها برای عراق ارزان تر تامین می کنند.

سنگ ساختمانی لایم استون شهرستان اسلام آباد غرب که کیفیت کمتری نسبت به مرمریت دارد و طوبت بیش تری جذب می کند. با نانو تکنولوژی می شود پوشش و روکسی برای آنه تهیه کرد و مقاومت آن را افزایش داد.

امکان صادرات این نوع سنگ که ارزان تر است به کشوری مثل عراق وجود دارد یا نه؟

-حتما امکان صادرات آن وجود دارد ولی به مقدار کم. چرا که هم تولید آن، کم است و هم این که مشتری های خاص خودش را دارد یعنی خیلی از افرادی که خریدار سنگ هستند، دنبال سنگ مرغوب و با قیمت مناسب هستند.

این خواسته خریداران، مخالف آن چیزی است که ما داریم. چرا که قیمت تمام شده سنگ ما در سطح بالایی است و اگر صادرات ما به عراق کم است، یکی از دلایل آن، بالا بودن قیمت است.