“سرقینی” برای قیمت و صادرات فولاد برنامه دارد

معدن 24-ذخایر معدنی ایران در حد 5 میلیارد تن است و میزان استخراج این مواد از 120 میلیون تن سال 1382 به بیش از 400 میلیون تن در سال های اخیر رسیده است. از طرفی در زنجیره تولید اقلامی همچون فولاد و مس، تغییرات چشمگیری اتفاق افتاده و میزان تولید در این بخش ها روند صعودی دارد.

در گفت و گوی «معدن 24» با دکتر داریوش اسماعیلی، وضعیت کنونی بخش معدن و صنایع معدنی کشور در سال جهش اقتصادی و در آستانه هشتمین سال فعالیت دولت تدبیر و امید بررسی شده است.

دکتر داریوش اسماعیلی که از بهمن 1398 به عنوان معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت منصوب شده، اعتقاد دارد با تفویض بخشی از اختیارات شورای عالی معادن کشور به استان ها، تحول بزرگی در بخش معدن ایجاد خواهد شد.

*****

*مقام معظم رهبری در پیام نوروزی امسال گفتند که جهش تولید اتفاق بیفتد و این جهش روی زندگی مردم تاثیر محسوس داشته باشد. در ارتباط با حوزه معدن و صنایع معدنی، سال جهش چگونه شروع شده و اوضاع این بخش چطور بوده است؟

-امسال به فرموده مقام معظم رهبری به نام سال جهش تولید نامگذاری شده است. ما در بخش معدن و صنایع معدنی، معتقد بوده و هستیم که بیش ترین زمینه جهش تولید را در این بخش می توانستیم و می توانیم داشته باشیم. به همین دلیل از همان ابتدای سال 1399، در همین راستا برنامه ریزی هایی انجام دادیم و قدم های موثری هم توانسته ایم برداریم.

حوزه معاونت معدن و صنایع معدنی، یک حوزه سیاست گذاری است و یک حوزه بنگاهی نیست که مثلا ما بگوییم فلان پروژه را عملیاتی می کنیم. کار ما، تسهیل سازی و تسهیل گری فرآیندهایی است که می تواند جهش تولید را به دنبال داشته باشد.

در این راستا ما در بخش معدن، چند اقدام مهم انجام دادیم که یکی از آنها، بخشنامه ای است که آماده کرده بودیم و بنا بود آقای مدرس خیابانی سرپرست قبلی وزارتخانه امضا کنند که فرصت نکردند و الان در کارتابل آقای سرقینی است و امیدوار هستیم به زودی امضا شود. این بخشنامه در رابطه با تفویض اختیارات شورای عالی معادن به شورای معادن استان ها است.

این کار، کمک خیلی بزرگی برای تسهیل گری است و دیگر نیاز نیست همه پرونده ها برای مدت زمان طولانی و برای عبور از مراحل مختلف بخواهد بیاید و در شورای عالی معادن مطرح شود. این کار، یک حرکت بسیار ارزشمندی بوده و هست.

دوم این که در همین راستا، اقدام بسیار مهمی که ما انجام دادیم این بود که بررسی پرونده های متقاضیان در شورای عالی معادن، به روزرسانی کردیم. به طوری که امروزه هیچ پرونده ای در وزارت صنعت، معدن و تجارت نداریم که حدود یک ماه از آن گذشته باشد و شورای عالی معادن، اتخاذ تصمیم نکرده باشد. البته چیزی حدود 110 پرونده، آماده امضا توسط آقای مدرس خیابانی به عنوان سرپرست وزارتخانه و رئیس شورای عالی معادن بود که ظاهراً فرصت نشد و امیدواریم تعیین تکلیف شود یا ببینیم آقای دکتر سرقینی به عنوان سرپرست جدید وزارتخانه، چه کاری را به صلاح می دانند و چه تدبیر می کنند.

کارهای کارشناسی این تعداد پرونده هم انجام شده و با ابلاغ آنها، بررسی پرونده ها در شورای عالی معادن به روز است.

نکته دیگر، فعال سازی معادن راکد است. امسال از همان ابتدا یک برنامه ریزی با برش های استانی انجام دادیم که حداقل 25 درصد معادن غیر فعال کشور را، فعال کنیم یعنی از 4500 معدن غیر فعال، حدود 110 معدن فعال شود. برنامه ریزی ها را انجام داده ایم و کارهای کلینیکی آنها در سال گذشته انجام شده، مسائل و مشکلات مرتبط با آنها را می دانستیم و گام های عملی را در این زمینه برداشتیم.

برای مثال، یکی از مهمترین مشکلات این معادن غیر فعال، مسائل مالی بود. با افزایش سرمایه صندوق بیمه معادن به 500 میلیارد تومان، امکان پرداخت 3 هزار میلیارد تومان وام را در بانک ها مهیا کرده ایم. این صندوق، بیمه نامه صادر می کند یعنی معدن در رهن صندوق قرار می گیرد و به بانک معرفی می شوند تا وام دریافت کنند.

*به غیر از این اقدامات چه کارهایی دیگری در حوزه معاونت امور معادن در سال جاری انجام شده؟

-ما تفاهم نامه هایی را با مجموعه های بزرگ گل گهر، چادرملو، فولاد مبارکه و شرکت ملی صنایع مس، منعقد شده که آن هم در ارتباط با بحث مالی و خرید مواد معدنی و خصوصاً سنگ آهن و خرید مواد معدنی مس است. تفاهم نامه ها با این هدف امضا شده که معادن کوچک و عمدتاً غیر فعالی که مشکلی دارند و فکر می کنند مواد معدنی شان خریدار ندارد، بر اساس قراردادهای جداگانه بین هر معدن و یکی از این مجموعه های بزرگ و با نظارت معاونت معدنی وزارتخانه، مسائل مالی و فنی و نیروی متخصص شان حل می شود و این کار هم قدم بسیار بزرگی بوده است.

نکته دیگر درباره بخشنامه های مختلف است که تصمیم داریم تعداد بخشنامه های مرتبط با معدن، کاهش پیدا کند. امیدواریم حدود 200 بخشنامه موجود را در 50 تا 70 بخشنامه خلاصه کرده و به روز رسانی کنیم.

در بخش حقوق دولتی، ما در سال 1398 نسبت به سال 1397، هیچگونه افزایش حقوق دولتی معادن را نداشتیم. دقیقاً بر پایه سال 1397 گفتیم محاسبه شود. امسال هم که بحث کرونا که پیش آمد یک فرصت سه ماهه دادیم که به تمام فعالیت ها و تعهدات، سه ماه مهلت داده شود. در بحث حقوق دولتی، ما به عنوان وزارتخانه حتما به شورای عالی معادن پیشنهاد مشابه سال گذشته را خواهیم داد.

*در سال 1398 در حد 1800 میلیارد تومان حقوق دولتی از صاحبان معادن اخذ شده بود.

– برای سال 1399 در حد 2800 میلیارد تومان حقوق دولتی در قانون بودجه دیده شده. ما تا امروز 2350 میلیارد تومان از 2800 میلیارد تومان را دریافت کرده ایم و فکر می کنیم بیش از 2800 میلیارد تومان دریافت کنیم. حتی شاید بالای 4 هزار میلیارد تومان حقوق دولتی در سال 1399 دریافت کنیم.

این حقوق دولتی را دریافت کرده ایم ولی هیچگونه افزایش دریافت حقوق دولتی از معدن کاران نداشته ایم. یک مقدار طلب سال های قبل داشته ایم و عدد و رقم های قابل توجهی از مجموعه های بزرگ مثل شرکت ملی صنایع مس، مس سرچشمه، گل گهر و چادرملو دریافت کردیم. اینها مجموعه های بزرگی بودند که بدهکاری قابل توجهی داشتند. اعتقادمان این است که باید با معادن کوچک و متوسط مدارا کنیم و آنها را در صحنه نگه داریم تا خصوصاً با این وضعیت ناشی از کرونا لطمه ای نخورند و تولید ما روز به روز اضافه شود.

*رقم های مختلفی در مورد میزان استخراج مواد معدنی مطرح شده. در اردیبهشت امسال جنابعالی رقم 410 میلیون تن را اعلام کرده کردید و آقای رحمانی در همان اردیبهشت امسال و زمانی که وزیر صنعت و معدن بودند به رقم 470 میلیارد تومان اشاره کردند. با گذشت چند ماه از سال جدید، دقیقاً مشخص شده الان که در سال گذشته چقدر استخراج داشته ایم؟

-مساله ای که خصوصاً در حوزه استخراج داریم این است که سیستم، کاملاً الکترونیکی و هوشمند نیست و اطلاعات به روز تهیه کردن، یک مقدار سخت است اما الان مشخص است که ما چیزی حدود 490 میلیون تن استخراج ماده معدنی در سال 1398 داشتیم.

*در سال 1398 رقم صادرات مواد معدنی و صنایع معدنی 9 میلیارد دلار بوده است. گفته شده که هدف گذاری میزان صادرات سال جاری 10.5 میلیارد دلار است. آیا با وضعیت ناشی از کرونا و رکودی که در بازارهای جهانی وجود دارد، احتمال دستیابی به صادرات 10.5 میلیارد دلاری وجود دارد؟

-ما امیدواریم این مقدار صادرات محقق شود. ما در چهار ماه اول سال، به آن حد که فکر می کردیم در صادرات موفق نبودیم یعنی محصولات ما و خصوصاً در محصولات فولادی ما حدود 30 تا 35 درصد کاهش صادرات داشتیم.

من فکر می کنم با حضور دکتر سرقینی به عنوان سرپرست وزارتخانه و تدابیری که خواهند داشت و همکاری و هماهنگی های فکری که با بخش های خصوصی و مجموعه های اداری ایجاد خواهد شد، ما می توانیم صادرات را افزایش بدهیم و آنچه که پیش بینی شده تحقق پیدا کند.

ما همچنان امیدواریم که این مقدار صادرات محقق شود و به بخش خصوصی کمک کنیم. در جلساتی که داشته و خواهیم داشت بررسی می کنیم که چه کمک هایی از دست وزارت صنعت و معدن بر می آید برای رونق بخشیدن به حوزه صادرات ولی آنچه که مهم است این است که امروز در صادرات غیر نفتی کشور فعال است، همین بخش های معدن و صنایع معدنی و پتروشیمی است.

*با افزایش قیمت هایی که در سطح جهانی اتفاق افتاده است آیا ممکن است کاهش میزان صادرات را جبران کند و میزان درآمد کشور از محل صادرات و از این طریق افزایش پیدا کند؟

-هم افزایش قیمت ها می تواند کمک کند و هم میزان حجم صادراتی ما می تواند کمک کند. ما در سه ماهه اول سال در بخش فولاد و زنجیره فولاد حدود 10 درصد افزایش تولید فولاد خام داشته ایم ولی میزان صادرات ما کم شده و میزان صادرات شمش و محصولات فولادی مثل میلگرد و پروفیل و ورق کاهش پیدا کرده است.

ما فکر می کنیم که اگر در سیاست کلی حاکم بر وزارت صنعت و معدن تجدیدنظر کنیم و آقای دکتر سرقینی حتما این مسیر را در پیش خواهند گرفت، هم بازار داخل ما آرامش پیدا می کند و هم قیمت ها متعادل و قابل قبول خواهد شد و قیمت ها کاهش پیدا خواهد کرد و هم این که میزان صادرات ما افزایش پیدا خواهد کرد.

وقتی فولاد سازان می توانستند فولاد تولیدی را در بورس کالا حدود 40 تا 50 درصد بالاتر از قیمت صادراتی به فروش برسانند دلیلی وجود نداشت که بخواهند صادر کنند. هم مردم در داخل کشور ضرر کردند و هم صادرات ما کاهش پیدا کرد.

امیدواریم با تجدید نظری که حتما آقای دکتر سرقینی اِعمال خواهند کرد بازار داخلی آرامش پیدا خواهد کرد و آن موقع برای فولادساز به صرفه است که صادر کند.

*دولت 200 طرح بزرگ را از ابتدای سال 1399 تا اواخر دوره دولت فعلی، آماده راه اندازی می کند. از این 200 طرح، طرح هایی برای افتتاح در هفته دولت امسال وجود دارد که تاثیر اساسی هم در حوزه صنعت و معدن بگذارند؟

-ما د ر بخش معدن و صنایع معدنی، طرح هایی برای افتتاح شده داشته ایم. همین که امروز، فولاد کشور رتبه دهم را به خودش اختصاص می دهد این یک افتخار بسیار بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران است.

این نوع طرح ها وجود دارد و چه در بخش سنگ آهن و چه در مس و چه در کربنات سدیم، افتتاح پروژه هایی آماده بهره برداری هستند و باید ببینیم که کدامیک از این طرح ها در هفته دولت افتتاح خواهند شد.

ما واحد تولید کربنات سدیم را در فیروز آباد استان فارس افتتاح کردیم که مواد اولیه مجموعه بزرگی از صنایع پایین دستی شیشه و شوینده ها است و تا الان وارد شده. ما نه تنها در این حوزه دیگر وارد کننده نخواهیم بود بلکه بخشی از آن را می توانیم صادر کنیم. همچنین میزان تولید گندله در استان فارس به میزان 2.5 میلیون تولید و آهن اسفنجی به میزان 1.8 میلیون تن در کوار استان فارس افتتاح کردیم.

حتماً این تولیدات در زنجیره فولاد و اقتصاد کشور اثرگذار خواهد بود. همه طرح های بزرگ، حتما اثرگذار هستند. البته ما نمی توانیم بگوییم همه این 200 طرح مثل این واحد کربنات سدیم یا مثل مجموعه سنگین فولاد سازی، تاثیر دارند ولی حتماً اثرگذار هستند و اقتصاد ما را متحول می کنند.

*در خصوص عوارض صادراتی 20 درصدی سنگ تزئینی و 25 درصدی سنگ آهن، نهایتاً چه تصمیم می خواهید بگیرید؟

-این عوارض هایی که در سال گذشته اخذ شده، به همان صورت برای سال 1399 باقی مانده و نه تمدید شده و نه مردود شمرده شده. بر این اساس، گمرک بر اساس روال سال قبل، عوارض دریافت می کند.

ما به زودی برای تمام موارد از جمله سنگ آهن و محصولات فولادی و سنگ های دیگر مثل سنگ منگنز و سرب و روی تصمیم خواهیم گرفت و آن را اعلام می کنیم تا به جهش تولید کمک کند.

*اشاره کردید به این که 490 میلیون تن مواد معدنی در سال 1398 استخراج شده. در سال 1399 چقدر افزایش در این حوزه خواهیم داشت؟

-ما امیدوار هستیم که لااقل به 540 تا 550 میلیون تن افزایش پیدا کند. برنامه ریزی ما این است و رسیدن به این هدف، امکانپذیر است. میزانی هم که تا الان و در سال 1399 تولید کرده ایم همین روند و مسیر را نشان می دهد.