«مراحل اکتشاف معدن» + نحوه اخذ پروانه اکتشاف

مراحل اکتشاف معدن به ترتیب کدامند؟ اگر به دنبال اکتشاف معدن و یا دانشجوی رشته مهندسی معدن هستید، این مقاله مخصوص شماست.

اکتشاف معدن، گام مهمی در یافتن مواد معدنی است تا بتوان آن‌ها را به طور بالقوه استخراج کرد. تقاضای انسان برای مواد معدنی و خدمات اکتشاف معدن در حال افزایش است! به عنوان مثال برای ساخت تجهیزات انرژی‌‌های تجدیدپذیر مانند توربین‌های بادی به مس بیشتری نیاز داریم. این تقاضا به افزایش اکتشاف در سراسر جهان منجر می‌شود.

عملیات اکتشاف معدن دارای دو مرحله اساسی است:

1. پیجویی
2. اکتشاف

در ادامه به بررسی مفصل این دو مرحله خواهیم پرداخت.

صنعت اکتشاف

مواد معدنی برای نزدیک به 200 سال بخشی از اقتصاد قوی جهان بوده است. اکتشاف و استخراج مواد معدنی در پارک‌های ملی یا ایالتی مجاز نیست. بیش از 20 قانون برای اکتشاف و استخراج معادن برای حفاظت از محیط زیست، میراث بومی، آب، زمین، گیاهان و حیوانات، تنوع زیستی، حوضه آب و… اعمال می‌شود.

در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا دقیقاً بدانید اکتشاف معدن چیست، روش‌های نوین و مراحل اکتشاف معدن کدامند، اکتشاف معدن چه اصولی دارد، برای اکتشاف معدن آیا نیازی به گرفتن مجوز است و اگر این طور است، مراحل گرفتن یا انتقال پروانه اکتشاف معدن کدامند.

جدیدترین اخبار صنعت و معدن را با مانانیوز دنبال کنید.

اکتشاف معدن چیست؟

اکتشاف (Exploration) به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها گفته می‌شود که به تعیین و کشف وجود مواد معدنی در زیرزمین کمک می‌کند.

اگر در فرآیند اکتشاف مشخص شود که مواد معدنی قابل استخراج تجاری هستند، استخراج معادن در دستور کار قرار می‌گیرد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید کمتر از یک درصد از پروژه‌های اکتشافی معمولاً تا ایجاد یک معدن پیش می‌روند، چون معدن و منابع استخراج شده هزینه مالی بالایی دارند.

اکتشاف معدن (به انگلیسی: Mine Exploration) فرآیند جستجوی شواهدی از هرگونه کانی‌سازی و منابع و ذخایر ارزشمند از نظر اقتصادی و تجاری با به کارگیری علوم، فنون و روش‌های مختلف در روی زمین یا زیرزمین است.

اکتشاف معدن شامل عملیات مختلفی می‌شود مانند:

• جمع‌آوری و بررسی داده‌های دفتری (مطالعات دفتری)

• کسب اطلاعات مقدماتی به صورت میدانی

• مرحله اکتشاف

مراحل اکتشاف معدن

در اکتشاف معادن، از معادن متروکه، معادن سنگ و گاهی اوقات معادن عملیاتی بازدید می‌شود. علاقه‌مندان معمولاً با هدف اکتشاف و مستندسازی و گاهی با استفاده از نقشه برداری و عکاسی به چنین فعالیت‌هایی می‌پردازند. از این نظر، اکتشاف معدن را می‌توان نوعی باستان شناسی صنعتی آماتور در نظر گرفت.

با این حال از بسیاری جهات، به غارنوردی نزدیک‌تر است و بسیاری از افراد فعال در این حوزه، علاقمند به کاوش در معادن و غارها هستند. مثلاً در مراحل اکتشاف معدن سنگ آهن معمولاً به تجهیزاتی مانند کلاه ایمنی، لامپ‌های سر، چکمه‌های ولینگتون، تجهیزات کوهنوردی و… نیاز است.

مطالعه کنید: بزرگترین معادن مس دنیا

اصل کلی در اکتشاف معدن این است که تکه‌های اطلاعات زمین شناسی از چندین مکان استخراج شده و در منطقه بزرگ‌تر برای ایجاد یک تصویر زمین‌شناسی برون یابی می‌شوند. اکتشاف هر چقدر که رو به جلو پیش می‌رود، پیچیدگی‌های آن نیز افزایش می‌یابد.

ابتدای امر روش‌های ارزان‌تر و خام‌تر اجرا شده و اگر اطلاعات حاصل از نظر اقتصادی جالب توجه و به صرفه باشد، تکنیک های پیشرفته تر و گران‌تر در مراحل بعدی اکتشاف معدن به کار گرفته می‌شوند. با این حال، یافتن توده‌های سنگ معدنی غنی شده بسیار نادر است و بنابراین بیشتر عملیات‌های اکتشاف معدن پس از چند مرحله یا حتی همان مرحله اول متوقف می‌شوند.

فعالیت‌های اکتشافی اولیه مانند نقشه برداری، از یک منطقه بزرگ شروع می‌شود و سپس مناطق کوچکتر را هدف قرار می‌دهد. هدف این است که ببینیم آیا کانی سازی در سطحی است که بتوان مواد معدنی را به صورت تجاری استخراج کرد یا خیر. به طور کلی خلاصه مراحل اکتشاف معدن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مطالعات دفتری

جمع آوری و تحقیق در مورد داده‌های دفتری با استفاده از نقشه برداری و بررسی و مقایسه نقشه‌های زمین شناسی، بررسی تصاویر گرفته شده از زمین از سطح یا هوا و به صورت هوایی و ماهواره ای، سنجش‌های هوابرد ژئوفیزیک و ژئوشیمی

• مرحله پی جویی

اولین مرحله از اکتشاف معدن مرحله پی‌جویی است.

‌‌‌‌پی‌جویی ‌‌‌‌زمین‌شناسی

به کارگیری علم پیدایش و تشکیل کانسار کانی، نقشه‌برداری ساختمانی و تجزیه و تحلیل‌های کانی‌شناسی و سنگ‌شناسی در کشف، تشخیص و ارزیابی پیگردهای کانی است.

پیجویی زمین‌شناسی به منظور جستجوی کانی شامل بررسی ویژگی‌های زایشی منطقه هدف، جمع‌آوری داده‌‌‌های بدست آمده در جریان هر یک از مراحل ‌‌‌‌پی‌جویی و اکتشاف نقشه‌برداری، مطالعات دگرسانی و زون بندی، پیمایش گمانه‌‌‌ها و مغزه‌ها، … تفسیر داده‌‌‌های ‌‌‌‌زمین‌شناسی جمع آوری شده، یکپارچه و هم سنخ کردن کلیه اطلاعات دیگر جهت هدایت جستجوی کانسار و ارزیابی آن ‌‌‌‌است.

پی‌جویی ژئوفیزیکی

در ‌‌‌‌پی‌جویی‌های ژئوفیزیکی، تغییراتی را در شرایط ‌‌‌‌زمین‌شناسی که ممکن است ناشی از وجود کانسارهای کانی اقتصادی باشد، از فاصله‌ای مشخص کشف‌ می‌کنند‌‌‌‌‌.با استفاده از ابزارهای بسیار حساس تغییرات خواص فیزیکی زمین (ناهنجاری‌ها) انداره‌گیری‌ ‌‌‌‌می‌شوند‌‌‌‌‌. آزمایش نمونه‌های آب و خاک و به دست آوردن اطلاعات اولیه به صورت میدانی، جستجو و مشخص کردن محل یک آنومالی با آنالیز کانی شناسی و سنگ شناسی و از طریق پی جویی ژئوفیزیکی (کشف تغییرات شرایط زمین شناسی ناشی از وجود کانسار کانسنگ و اندازه گیری خواص فیزیکی زمین)

پی جویی ژئوشیمیایی

ژئوشیمی در مقایسه با ژئوفیزیک جدیدتر است‌‌‌‌‌.‌‌‌‌ پی‌جویی ژئوشیمیایی تغییرات جزئی را که ناشی از وجود ماده معدنی (معمولا فلزی) در نزدیکی محل ‌‌‌‌پی‌جویی است کشف ‌‌‌‌می‌کند. در واقع ثبت کلیه آنومالی‌ها و کشف تغییرات جزئی شرایط محل پی جویی ناشی از وجود ماده معدنی پی جویی ژئوشیمیایی است.

مرحله اکتشاف و حفاری

تعیین دقیق شکل هندسی، گستره، تناژ، عیار و ارزش یک کانسار، محاسبه درآمد حاصله و انجام مطالعات امکان سنجی حفاری و معدنکاری

حفاری اوج کارزار مراحل اکتشاف معدن است. چون یک فرآیند بسیار گران است بنابراین فقط در مکان‌های نادری انجام می‌شود که پتانسیل بالایی در کشف معدن و مواد معدنی دارند.

مطلب پربازدید: تفاوت سنگ آهن هماتیت و مگنتیت

روش‌های نوین مورد استفاده در مراحل مختلف حفاری

روش‌های نوین اکتشاف معدن عبارتند از:

1- فناوری‌های پیشرفته داده‌های مکانی و تجسم داده‌های مکانی برای در اختیار نهادن داده‌های مختلف و مفید با استفاده از:

• • مدل‌های سه بعدی: در اختیار نهادن داده‌ها به صورت زنده و واقعی و ارائه تصویر مناسب از آنچه که درون دل پیچیده زمین هست.

• • عینک‌های واقعیت مجازی: ارائه یک نگاه مجازی به فضای معدن و نحوه کار کارگران فعال در داخل آن

• • واقعیت افزوده: آموزش نیروهای معدن پیش از آغاز مراحل اکتشاف معدن به صورت نرم افزاری و با تلفیق واقعیت با نشانه‌های مختلف بصری غیر واقعی

2- سیستم اطلاعات جغرافیایی یا GIS

دسترسی به موقعیت‌های جغرافیایی و منطقه‌ای و نمایش موقعیت، اندازه و شکل اجسام مختلف داخل لایه‌های زیرین یا روی زمین و بررسی تأثیر آن اجسام بر محیط پیرامون

3- هوش مصنوعی یا AI

ارائه اطلاعات کامل و دقیق در هر روز و به ثمر نشاندن سریع تر و با کیفیت بیشتر اکتشافات

4- دستگاه‌های پیشرفته  XRF، XRD (پراش اشعه X)، LIBS (طیف سنج فروشکست القایی- لیزری) و SWIR (طیف سنج مادون قرمز- موج کوتاه)

انواع دوربین ‌ها، محدودکننده‌های پرتویی، امکان تبادل بی سیم اطلاعات و جی پی اس به دستگاه‌های جدید XRF برای انجام سریع تر تجزیه و تحلیل‌های شیمیایی، اندازه‌گیری سریع و ارزان عیار عناصر و مجزا سازی نمونه‌‌های پرعیارتر از نمونه‌های کم عیارتر اضافه شدند. LIBS با قابلیت تشخیص عناصر سبک مثل لیتیوم، آلومینیوم ، منیزیم یکی دیگر از دستگاه‌های پیشرفته ای است که اخیراً در مراحل اکتشاف معدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 مطلب پربازدید: معادن طلا در ایران

اصول کشف و حفاری معدن

چگونه معدن کشف کنیم؟! آیا می‌دانستید که اکتشاف به شدت تحت نظارت است. کاوشگران مواد معدنی باید برای اخذ مجوز اکتشاف اقدام کنند. مجوز به کاوشگر حق انحصاری جستجوی یک ماده معدنی خاص در یک منطقه مشخص شده را می‌دهد. البته لازم به ذکر است که مجوز اکتشاف، اجازه استخراج معدن را به دارنده آن نمی‌دهد یا تضمین نمی‌کند که مجوز معدن صادر می‌شود. دارنده پروانه همچنین می تواند برای مجوز استخراج یا ابقاء درخواست دهد.

وظایف شرکت‌های اکتشافی:

• • با صاحب یا ساکن زمین مشورت کنند.

• • اثرات زیست محیطی را مدیریت نمایند.

• • نگرانی‌های ایمنی عمومی و کاربری زمین را در نظر بگیرند.

• • برای دسترسی مذاکره کرده و یا قراردادهای جبران خسارت با مالکان امضاء کنند.

• • اطلاعات مربوط به هرگونه فعالیت مجاز تحت مجوز را به اشتراک بگذارند.

• • فرصتی معقول برای بیان دیدگاه‌های خود در مورد آن فعالیت‌ها برای جامعه فراهم کنند.

دارنده مجوز حفاری معدن باید تمام اقدامات منطقی را برای موارد زیر انجام دهد:

• • اثرات عملیات حفاری را به حداقل برساند.

• • از محیط زیست، سلامت انسان و خدمات محافظت نماید.

این وظیفه سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور است که تضمین کند خرید و فروش معدن یا اکتشاف معدن به صورت قانونی انجام می‌شود. آنها باید از جوامعی که در آن مراحل اکتشاف معدن در حال انجام است، حمایت کنند. یکی دیگر از اصول اکتشاف معدن این است که دارنده پروانه یا گواهی نامه اکتشاف تنها در صورتی مجاز به حمل و فروش ماده معدنی است که از سازمان صنایع و معادن مجوز داشته باشد.

مراحل گرفتن گواهی کشف معدن

ماده 5 قانون معادن کشور بیان می‌کند که اشخاص حقیقی و حقوقی مجاز به انجام اکتشاف ذخایر معدنی هستند و بر اساس ماده 8 قانون معادن پروانه بهره برداری معادن مکشوفه برای دارندگان اکتشاف، طبق مقررات مربوط صادر می‌شود. مراحل گرفتن پروانه اکتشاف معدن عبارتند از:

• • ترسیم محدوده مورد نظر به صورت شکل هندسی منظم و بر روی یک برگ نقشه توپوگرافی توسط متقاضی اکتشاف و تحویل فرم مخصوص در خواست اکتشاف به همراه کپی یک برگ تصویر شناسنامه به سازمان مربوطه (افراد کمتر از 18 سال و مشمولین نظام وظیفه نمی‌توانند درخواست اکتشاف داشته باشند چون از آنها پذیرفته نمی‌شود)

• • در صورت آزاد بودن کل یا بخشی از محدوده مورد تقاضا، ارائه خواست انجام میله گذاری و معرفی مسئول فنی انتخابی متقاضی توسط خود متقاضی در موعد مقرر

• • مراجعه کارشناس سازمان و مسئول فنی به همراه متقاضی به محل و مشخص کردن محدوده مورد نظر متقاضی رروی زمین و تهیه و ارائه گزارش مربوطه توسط کارشناس سازمان

• • ارسال محدوده مورد نظر به ادارات میراث فرهنگی، محیط زیست و منابع طبیعی و اعلام نظر این ادارات در مورد محدوده حد اکثر 4 ماه بعد از وصول نامه

• • بعد از موافقت ادارات فوق، ارائه طرح اکتشاف معدن توسط متقاضی به سازمان حداکثر ظرف مدت 2 ماه

• • مطالعه طرح اکتشافی توسط سازمان و صدور پروانه اکتشاف پس از رفع نواقص احتمالی

• • ‌انجام عملیات‌ فنی‌‌ اکتشاف‌ طبق طرح اکتشاف تصویبی در‌طول مدت زمانی که پروانه معتبر است توسط فردی که پروانه اکتشاف را دارد و نهایتاً ارائه گزارش پایان اکتشاف به سازمان

• • صدور گواهی نامه اکتشاف به نام مکتشف پس از دریافت گزارش پایان اکتشاف

• • ارائه در خواست بهره برداری از معدن مکشوفه به سازمان حداکثر تا یک سال پس از صدور تاریخ گواهی نامه اکتشاف

مطالعه کنید: بزرگترین معادن مس ایران

نکات مهم

نحوه انتقال پروانه اکتشاف معدن در صورتی رسمی است که سازمان صنایع و معادن آن را تأیید و رضایت نامه خودش را در این زمینه ارائه دهد. در ضمن انتقال گیرنده و انتقال دهنده باید توسط سازمان به دفترخانه معرفی شده و آنها بایستی تعهدات را متقبل شوند.

استعلام پروانه اکتشاف معدن یکی از مراحل ضروری در اکتشاف معدن محسوب می‌شود. این استعلام‌ها بایستی در سامانه بهين ياب ثبت شوند. نتايج استعلام‌هاي ثبت شده پس از انجام بررسی‌های لازم در وزارت صنعت، معدن و تجارت، در سامانه هماهنگ نمايش داده مي‌‌شوند.

تجهیزات مختلف استفاده شده در اکتشاف معدن

کارهای میدانی زیادی در کشورهای در حال توسعه و مناطق دور افتاده برای اکتشاف معدن و خدمات معدنی در حال حاضر انجام می‌شود. تقاضا برای مواد خام و سنگ معدن در سال‌های اخیر افزایش یافته است. برای کسانی که در این صنعت کار می‌کنند، مراحل اکتشاف معدن شامل به کارگیری ابزار و تجهیزاتی است که مخصوص زمین شناسان اکتشاف معدنی، معدنچیان، نقشه برداران و محققان در مقیاس بزرگ است. برخی از دستگاه‌های اکتشاف معدن عبارتند از:

• • تجهیزات ژئو فیزیک

• • دستگاه‌های ژئو الکترونیک

• • لرزه نگار

• • دستگاه پلاریزاسیون القایی

• • دستگاه‌های حفاری مغزه گیری

• • دستگاه‌های حفاری پودری پهباد

• • دستگاه‌های نقشه برداری

• • دستگاه‌های GPS

• • دستگاه GIS به همراه نرم افزار آن

• • دستگاه سیل القایی

به اکتشاف معدن نیاز دارید؟

شرکت مانا معدن کیان تجارت تحت برند ماناماین به صورت تخصصی در حوزه اکتشاف معدن مشغول به فعالیت است و می‌تواند برای مشاوره و تحلیل، پی جویی، تهیه نقشه‌های زمین شناسی و توپوگرافی، تهیه طرح اکتشاف و اخذ پروانه اکتشاف به شما کمک کند.چنانچه قصد دارید درباره اکتشاف معدن اطلاعاتی کسب کرده و با شرکت ماناماین همکاری کنید، با شماره ۰۳۵۹۱۰۰۹۰۰۲ تماس بگیرید.