ارزش منابع معدنی تحت تأثیر عوامل مختلفی در زمان اقتصادی شدن آن‌ها قرار می‌گیرد. این عوامل عبارتند از عرضه، تقاضا، مسائل اقتصادی و سیاسی. با رسیدن قیمت کالاهای قابل معامله به بالاترین سطح در تاریخ، افزایش سرعت تولید به شعار اکثر شرکت‌های معدنی تبدیل شده است. در این متن از سری مقالات مجله ماناماین، قصد داریم به ۱۲ عامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن بپردازیم، با ما همراه باشید.
1- میزان کارایی و ارزشمندی منابع معدنی
با افزایش میزان کارایی کلی منابع معدنی و استفاده از مواد معدنی در صنایع مختلف، شاهد این امر هستیم که بحث اقتصادی شدن معادن روز به روز اهمیت بالاتری پیدا می‌کند. این عامل مهم نشان می‌دهد که حتی معادن بسیار کوچک نیز به‌طور قطع دارای پتانسیل مناسب به‌منظور کسب درآمد بالا هستند. امروزه کشورهایی مانند استرالیا بر روی این امر سرمایه‌گذاری زیادی کرده‌اند.
2- سرمایه‌گذاری برای سال‌های آتی
اخیراً چالش‌های سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اکتشاف و استخراج معدن به‌وجود آمده است. با نوسانات قیمت کالاهای قابل معامله و افزایش شکاف عرضه و تقاضا، تعداد سرمایه‌گذاری‌ها در بخش معدن در سراسر جهان در حال افزایش است. اکنون شرکت‌های معدنی باید بر مدیریت ریسک‌هایی که ممکن است توانایی آن‌ها در دستیابی به اهداف تولید پایدار را محدود کند، تمرکز کنند.
با وجود نقدینگی موجود در شرکت‌ها، تأمین سرمایه کافی برای تقویت رشد هم‌چنان چالش‌برانگیز است. موفقیت این تلاش‌ها به توانایی شرکت‌های معدنی در برقراری روابط لازم برای دسترسی به بازارهای خارجی و هم‌چنین بهبود درک بهتر از آن مناطق، بستگی دارد.
نوسانات بازار باعث می‌شود که شرکت‌ها برنامه‌ریزی برای شرایط غیرقابل پیش‌بینی داشته باشند. آماده‌باش برای این اتفاقات غیرمنتظره احتمالاً نیازمند تفکر خلاقانه و رویکردهای نوآورانه بیشتری است که شرکت‌های معدنی به آن عادت دارند.
3- تنور (Tenor) از ۱۲ عامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن
تنور، به درجه یا خلوص ذخایر معدنی اشاره دارد. هزینه‌های استخراج برای ذخایر شکافی (رگه ای) بیشتر از هزینه‌های استخراج ذخایر پورفیری (توده ای) و بزرگ است. به‌عنوان مثال، ذخایر مس پورفیری با درجه تقریبی ۰/۷۵٪ تا ۱٪ و ذخایر مس شکافی با درجه بالاتر از ۱/۵٪ ارزش اقتصادی دارند. این مورد مهمی از ۱۲ عامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن است.
اگرچه تنور و مقدار ذخایر به یکدیگر وابسته هستند اما مقدار ذخایر اهمیت بیشتری دارد. ذخایر طلا شکافی با درجه بالاتر از ۱۰ گرم در هر تن و ذخایر طلا پراکنده (ذخایر نسبتاً فراوان با ابعاد گسترده) با درجه تقریبی ۲ گرم در هر تن ارزش اقتصادی دارند و قابل استخراج هستند.
در طول زمان، درجه قابل استخراج ذخایر معدنی کاهش یافته است. عوامل مهمی که به این کاهش موجب شده‌اند، شامل افزایش قیمت، پیشرفت در فناوری استخراج و فرایندهای غلظت و تصفیه محسوب می‌شوند.
4- بهره‌گیری از فناوری
استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته در فرآیندهای اکتشاف، استخراج، غلظت و تصفیه منجر به کاهش هزینه‌های استخراج می‌شود. کشورهای صنعتی در مراحل اکتشاف، غلظت و تصفیه با استفاده از فناوری پیشرفته و نیروی ماهر، تولیدات خود را افزایش می‌دهند.
علاوه بر این موضوع، استفاده از هوش مصنوعی، ماشین‌آلات خودران و الکتریکی، نه‌تنها کیفیت و کارایی عملیات معدنی را افزایش داده است، بلکه وابستگی به نیروی انسانی را کاهش می‌دهد. این کاهش حضور انسان در طول پروژه منجر به کاهش هزینه و افزایش سود می‌شود.
باید اضافه کرد که کاهش حضور انسان به‌طرز چشمگیری ایمنی در عملیات را بهبود می‌بخشد. هم‌چنین، استفاده از تجهیزات نظارت و کنترل مانند پهپادها، رادارها و حسگرهای مختلف، مشاهده و تحلیل بلادرنگ را فراهم می‌کند و به‌عنوان پشتیبانی ارزشمند برای تصمیم‌گیری لحظه‌ای و استراتژیک با کاهش ریسک و تعداد خطاها در این صنعت چالشی، عمل خواهد کرد.
مطالعه کنید: فلز مس و کاربرد آن
5- جداسازی ماده معدنی از باطله بر اساس فاکتورهای گوناگون
این مورد از ۱۲ عامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن اهمیت بالایی دارد. هر ماده‌ای که استخراج می شود شامل دو جزء است: کانه که حاوی مواد معدنی ارزشمند است و باطله که مواد معدنی غیرمولد در آن قرار می‌گیرند. جداسازی این جزء‌ها از طریق فرایندهای تصفیه، که به عنوان پردازش معدنی یا تغلیظ شناخته می‌شود، ضروری است.
عواملی مانند شکل، اندازه، رابطه نسبی بین مواد معدنی ارزشمند و باطله و نوع مواد معدنی موجود، به‌طور مستقیم بر غنی‌سازی و تصفیه یک ذخیره معدنی تأثیر می‌گذارند.
اگر مقدار مواد معدنی ارزشمند در یک ذخیره معدنی کمتر از حدی مشخص باشد، ممکن است عمل اقتصادیی نبوده که آن را غنی‌سازی کنیم. مواد معدنی ارزشمند در یک ذخیره معدنی می‌توانند در حالت آزاد وجود داشته باشند یا با سایر مواد معدنی توده‌ای در هم تنیده شوند. هزینه‌های غنی‌سازی بسته به شرایط خاص متغیر بوده و نیازمند مطالعه و بررسی دقیق است.
6- عمق ذخیره معدنی و نحوه قرارگیری
عمق ذخیره معدنی رابطه مستقیمی با روش استخراج آن دارد. ذخایر شکافی معمولاً از طریق معدن‌کاری زیرزمینی استخراج می‌شوند، در حالی که ذخایر پورفیری که در نزدیکی سطح قرار دارند، از طریق معدن‌کاری روباز استخراج خواهند شد. با این‌حال، اگر پدیده‌های تکتونیکی مانند زلزله و شکست‌ها باعث تغییراتی در طول خطوط شکافی شده باشند، هزینه‌های استخراج افزایش می‌یابد.
این هزینه‌ها به‌طوری افزایش می‌یابند که با وجود درجه بالا و مقدار بیشتری از ذخایر، امکان بهره‌برداری اقتصادی وجود ندارد. بنابراین، تنها درجه و مقدار ذخایر به‌تنهایی قابلیت اقتصادی و قابل استخراج بودن را تضمین نمی‌کنند. در ادامه به گزینه‌های دیگر در لیست ۱۲ عامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن می‌پردازیم.
مطلب پیشنهادی: راهنمای روش ثبت معدن
7- شکل مناسب استخراج
همان‌طور که گفته شد، روش‌های استخراج معدنی وابسته به عمق ذخایر هستند. ذخایری وجود دارند که عیار و ذخیره‌ای قابل توجه دارند، اما به دلیل قرار گرفتن در عمق‌های زیاد یا شکل نامناسب، قابلیت بهره‌برداری ندارند. عمق ذخیره، ارتباط مستقیمی با هزینه‌های استخراج دارد. با این‌حال، باید گفت که با پیشرفت فناوری و بهره‌برداری از روش‌های جدید استخراج، امکان استخراج منابع با عمق بیشتر فراهم شده است.
8- بهره‌گیری از کارشناسان متخصص
حضور کارشناسان و تکنسین‌های ماهر در صنعت معدن، رابطه مناسبی با سطح تولید و هزینه کلی استخراج معدن دارد. در کشورهای در حال توسعه، حقوق مهندسان معدن، تکنسین‌ها و کارگران معمولاً نسبت به کشورهای صنعتی کمتر است، که به کاهش قیمت کالاهای استخراج شده کمک می‌کند.
بسیاری از معادن فلزی در مناطق دورافتاده قرار دارند و کارگران اغلب شیفت‌های طولانی دارند که منجر به ساعات کاری طولانی و سفرهای بلند می‌شود. این باعث افزایش احتمال خستگی مرتبط با استرس، جدا شدن از خانواده و اختلال در الگوی خواب خواهد شد.
با پیر شدن نیروی کار، استخراج فلزات با مشکلاتی مواجه می‌گردد. معدن‌کاران با تجربه که با الزامات منحصر به‌فرد استخراج فلزات (به ویژه معدن‌کاری زیرزمینی) آشنایی دارند، به‌زودی بازنشسته می‌شوند و هم‌چنین ممکن است کمبود مهندسان معدن با تجربه در زمینه‌های تهویه و مکانیک سنگ به‌وجود آید.
9- انتقال
در زمینه شناخت ۱۲ عامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن، باید از روش‌های خلاقانه استفاده کنیم تا هزینه‌های حمل و نقل را بر اساس معدن، ماده معدنی، روش استخراج بهینه‌سازی و غیره کاهش دهیم. این امر شامل استفاده از ماشین‌آلات خودران، تشخیص مبتنی بر حسگر در مسیرهای حمل و نقل نقاله‌ها از معدن تا سطح، جداسازی لحظه‌ای مواد معدنی و ضایعات و غیره می‌شود.
باید توجه کرد که معادن معمولاً در مناطق خارج از شهرها و مراکز صنعتی قرار دارند. این مواد معدنی باید به‌عنوان مواد خام (مانند قلمه یا مصنوع) در همان منطقه استخراج، فرآوری یا تحویل داده شوند. فاصله بین معدن، کارخانه فرآوری و بازار، به‌طور مستقیم بر هزینه کلی معدن تأثیر می‌گذارد.
هنگامی که منطقه معدنی دور از جاده‌های اصلی قرار دارد، ساخت جاده برای برقراری ارتباط بین معدن و جاده‌های نزدیک ضروری است و هزینه‌های قابل توجهی را به‌همراه دارد. شایان ذکر است که هرچه منطقه معدنی دورتر از کارخانه فرآوری و بازار باشد، هزینه‌های حمل و نقل بیشتر خواهد بود که گاهی ممکن است منجر به از دست رفتن ارزش اقتصادی معدن می‌شود.
اگر قصد صادرات یک ماده معدنی به خارج از کشور را داشته باشید، هزینه‌های حمل و نقل از معدن یا کارخانه فرآوری تا مرز یا انبار، هم‌چنین هزینه‌های حمل و نقل بین‌المللی که معمولاً از طریق حمل و نقل دریایی، ریلی یا کامیون صورت می‌گیرد، جمع می‌شوند. این موضوع چالش‌هایی از جهت رقابت قیمتی در بازار جهانی را به همراه دارد.
10- بحث ای اس جی (ESG)
ESG در حوزه مهندسی معدن به معنای جنبه‌های محیط زیستی، اجتماعی و حاکمیتی عملیات معدن اشاره دارد. این جنبه‌ها اغلب برای ارزیابی پایداری و عملکرد اخلاقی شرکت‌های معدنی استفاده می‌شوند و جزو ۱۲ عامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن هستند.
عوامل ESG به‌طور فزاینده‌ای توسط سرمایه‌گذاران و دیگر نهادهای ذی‌نفع برای ارزیابی عملکرد شرکت‌های معدنی و اتخاذ تصمیمات مربوط به سرمایه‌گذاری و مشارکت بکار می‌روند. بسیاری از شرکت‌های معدنی نیز در عملیات خود به مسائل ESG توجه و در گزارش‌های خود درباره این حوزه‌ها گزارش می‌دهند.
مطلب بعدی: روش های حفاری معدن
11- سیاست‌های دولتی یکی از ۱۲ عامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن
بعضی از مواد معدنی، با وجود عدم سودآوری، توسط دولت‌ها در داخل کشورها تولید می‌شوند. دلیل این موضوع اهمیت استراتژیک آن‌ها برای استقلال صنعتی و اقتصادی ملی، با هدف کاهش وابستگی به کشورهای خارجی است. مثال‌هایی از این‌گونه مواد معدنی شامل فولاد، اورانیوم و غیره است.
رقابت قانونی بین کشورها از جمله مهم‌ترین جنبه‌های مقرراتی محسوب می‌گردد. دولت‌ها در سراسر جهان تلاش کرده‌اند تا فعالیت‌های نظارتی خود را افزایش دهند و بسیاری از آن‌ها تمرکز خود را بیشتر بر صنعت معدن معطوف نموده‌اند که نیاز به بررسی و رعایت مقررات برای شرکت‌های معدنی را تشدید می‌کند.
12- اوضاع آب و هوایی
شرایط آب و هوایی می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد معادن داشته باشند. شرایط جوی شدید مانند بارش برف، طوفان شن و ماسه و بارش‌های بیش از حد معمول می‌توانند تولید را متوقف کنند و هزینه‌های بهره‌برداری را افزایش دهند. در صورتی که معدن در مناطقی با شرایط آب و هوایی نامساعد و سخت‌گیرانه قرار داشته باشد، مشکلاتی مانند توقف تولید هنگام بارش برف سنگین یا تعطیلی به دلیل طوفان شن و ماسه ممکن است پیش آید.
بهره‌برداری معادن می‌تواند با توجه به ۱۲ عامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن و هم‌چنین با در نظر گرفتن تأثیرات آب و هوا بهبود یابد. برنامه‌ریزی مناسب و استفاده از تکنولوژی‌ها و روش‌های مقاوم در برابر شرایط آب و هوایی نامساعد می‌تواند به کاهش اثرات منفی و افزایش بهره‌وری در معادن کمک کند.
- ۱۲ عامل مؤثر در اقتصادی شدن معادن - 8 مرداد 1402
- 10 مهارت مورد نیاز مهندسین معدن - 27 تیر 1402
- کدال چیست و چه کاربردی دارد؟ - 28 خرداد 1402
