ذخایر عظیم مس افغانستان حتی برای چین دور از دسترس است

با توجه به اینکه نگاه رسانه های جهان روی افغانستان افتاده، Fastmarkets نگاهی داشته به اینکه بعید است ادعاهای گزارش شده درباره قراردادهای معدنی آتی چین به زودی محقق شود.

معدن مس عینک که مشهورترین پروژه مس افغانستان است به عنوان ذخیره مس در پشتو در ایالت لوگر در نظر گرفته می شود.

براساس اعلام سازمان زمین شناسی آمریکا USGS این ذخیره 240 میلیون تن ماده معدنی مس عیار 2.3 درصد را در خود جای داده و آنرا به یکی از بزرگترین پروژه های بکر عالی در سطح جهان تبدیل کرده است.

درحالی که صحنه های فجایع انسانی در افغانستان در پی تصرف این کشور توسط طالبان از سوی گروه های مردمی اطلاع رسانی می شود سرنوشت ذخایر عظیم فلزات و مواد معدنی آن از جمله معدن مس عینک دوباره مطرح شده است.

ذخایری مانند مس عینک به طور فزاینده کمیاب هستند و این سوال که چه کسی به آنها دسترسی خواهد یافت اهمیت زیادی دارد.

در حالی که کشورها و صنایع به سمت اهداف عالی انتقال انرژی حرکت می کنند، تلاش برای ذخایر محدود فلزی برای تقویت این تغییر در دست انجام است.

تحلیلگر و مشاور صنایع فلزی Robin Bhar می گوید: نخستین عمق سنجیها و اکتشافات موید این نکته بوده که پروژه مذکور یکی از پروژه های بزرگی است که مس جهان را تامین می کند اما اینکه چه زمانی این امر مسجل شود به طور واضح مشخص نیست.

وی گفت: بر اساس ارزیابی های ما، تقاضا برای مس رو به رشد است و دستاوردهای کمی برای همه فلزات که قبلا کشف شده وجود دارد چراکه اکثر آنها پیش تر استخراج شده اند. درحالی که آثار و قراین معدن مس عینک برای زمین شناسان برجسته شده ولی موانع متعددی در راه معدنکاری این سایت باقی مانده است.

🔹سرمایه گذاری 2007

مس عینک یکی از اولین سرمایه گذاری های قابل ملاحظه صنعت مس چین در خارج از این کشور بود که در طول طرح خارج شدن از این کشور طی اوایل دهه 2000 و برای ترویج سیاست ملی کسب دارایی های کلیدی در خارج از مرزهای این کشور، اتفاق افتاد.

در سال 2007 شرکت مس Jiangxi Copper که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مس تصفیه شده در چین بود با مشارکت شرکت متالورژی چین MCC که یکی از زیرمجموعه های شرکت معدنکاری-تجاری دولتی Minmetals است، قرارداد 2.83 میلیارد دلاری را با دولت افغانستان برای استخراج از این پروژه به مدت 30 سال امضا کرد.

طرح های اولیه این دو شرکت برای توسعه معدن با تولید سالانه 320 هزار تن کنسانتره مس بود که خوراک Jiangxi و تقاضای بلند پروازانه چین برای مواد خام مس را آماده می کرد.

تقاضا برای مس استخراج شده همچنان در حال توسعه است اما علیرغم جدیت و اشتیاق اولیه برای مس عینک، این شرکت ها هنوز یک تن مس نیز از این ذخیره استخراج نکرده اند.

🔹معامله بزرگ

معامله افغانستان با کنسرسیوم چینی در ابرچرخه کامودیتی زمانی که گشایش قابل توجهی در صنعت تولید چین باعث تحریک و تقویت واردات بی سابقه همه چیز از نفت گرفته تا مس شد انجام گرفت که منجر به ثبت رکورد قیمتی 10 هزار و 190 دلار در هر تن در سال 2011 برای فلز سرخ گردید.

این شرایط خیلی دوام نیاورد و قیمت ها پس از آنکه معدنکاران با گسترش پروژه های سراسر دنیا به این افزایش واکنش نشان دادند سقوط کرد. با این حال در ماه می امسال رکورد جدیدی برای مس با ثبت رقم 10 هزار و 747 دلار در هر تن ثبت شد که ناشی از موج تقاضای پساکرونا است.

با توجه به نیاز سرمایه گذاری مازاد در زیرساخت های منطقه ای برای صادرات مس که MCC و Jiangxi درخصوص پرداخت آن موافقت کرده بودند قیمت های پایین، این معدنکاری پر خطر را غیر اقتصادی کرد.

این قرارداد با افغانستان تصریح کرده بود که کنسرسیوم مذکور باید خط راه آهن از پاکستان به ازبکستان از طریق معدن مس عینک را احداث کند، مردم محلی را دوباره اسکان دهد و یک نیروگاه با خوراک زغال سنگ با ظرفیت 400 مگاوات ایجاد نماید تا برق ضروری این پروژه و پایتخت در نزدیکی شهر کابل را تامین نماید.

شاید دشوارترین بخش این باشد که قرارداد مذکور متعهد شده MCC و Jiangxi به افغانستان نرخ حق امتیاز 19.5 درصدی از ارزش مس تولید شده در مس عینک را بپردازد درحالی که قیمت مس در آن برهه 2 دلار در هر پوند یا 4410 دلار در هر تن بود. قیمت هایی که هیچگاه کمتر از آن به غیر از زمان بحران جهانی سال 2008 دیده نشده بود.

یکی از کارشناسان خبره حوزه سرمایه گذاری و توسعه معادن که نخواست نامش فاش شود به Fastmarkets گفت: این همان چیزی است که در مورد معدن Reko Diq پاکستان اتفاق افتاد و شرکت های معدنی تنها برای اینکه پروژه ها را به دست گیرند قیمت ها و شرایط غیر واقعی را در مناقصات ارائه می دادند.

این کنسرسیوم از آن زمان تلاش کرد تا مجددا درمورد این قرارداد مذاکره کند اما سیاست آشفته افغانستان و رسوایی و فساد مالی که باعث حذف یکی از مدیران ارشد MMC شده بود به این معنا بود که مذاکرات پیشرفت چندانی نداشته است.

🔹میراث معدن

کانسار مس در مس عینک در زیر چندین مکان قدیمی از میراث ملی و فرهنگی قرار دارد.

این معدن در نقطه مرکزی اولین جاده ابریشم قرار دارد. معدن و تجارت مس به توسعه شهرها و بناهای تاریخی بودایی در پنج هزار سال قبل کمک کرد.

آتشکده زرتشتیان ، چندین مجموعه صومعه بودایی و شهرکی در عصر برنز تنها بخشی از گنجینه های کشف شده در معدن مس عینک است.

از زمان اعطای قرارداد توسعه معدن، باستان شناسان افغان با حمایت طرح های صندوق توسعه فرانسه برای کشف و ثبت آثار بیشمار و آثار باستانی در این منطقه تلاش کرده اند.

در حالی که یک معدن روباز مشابه معدن عینک احتمالاً آثار و سازه های مدفون شده را به طور کامل از بین می برد ولی در مورد این معدن، امنیت مجموعه امکان حفاری را فراهم کرد و از غارت و تخریب در برخی دیگر از اماکن مهم تاریخی افغانستان جلوگیری نمود.البته این مورد تا زمان قبل از آمدن داعش بود چراکه خیلی از آثار باستانی و مجسمه ها در دوره اشغال داعش به کلی تخریب شدند.

🔹آینده نامشخص

تاخیرهای حاصل شده، این پروژه را به نقطه نامعلومی رسانده است. طالبان اکنون در حال تقویت و تثبیت کنترل خود بر افغانستان است.

سخنگوی Wind Gap در 18 آگوست به نقل از سخنگوی یک شرکت گزارش داد که شرکت مس Jiangxi در حال حاضر کارکنان مستقر در این پروژه را به پاکستان منتقل کرده است.

سازمان خبری دولتی چین Global Times با استناد به منابع MCC گزارش داده که ممکن است تا زمان به رسمیت شناختن دولت طالبان توسط چین، پروژه مس عینک مجددا آغاز شود.

یک منبع وابسته به MCC به Fastmarkets گفت: ما اکنون در حال بررسی این موضوع هستیم اما این یک روند بسیار طولانی است و شرکت ترجیح می دهد در این باره محتاط باشد.

فست مارکتز (متال بولتن) با همکاری کیوان جعفری طهرانی